از بین رفتن سلطه جهانی دلار از خیال تا واقعیت

صفحه اقتصاد - سارا نعیمی - طبق گزارش روزنامه فرهیختگان با برگزاری کنفرانس برتون وودز در سال 1944، دلار آمریکا به پول تجارت بین‌الملل تبدیل شد و آمریکا نیز متعهد شد نرخ برابری هر اونس طلا با 35 دلار را حفظ کند، اما در سال ۱۹۷۱ این تعهد لغو شد. این اقدام که به «شوک نیکسون» معروف شد، اگرچه ادعا می‌شد یک اقدام کوتاه‌مدت است، اما تلاش‌ها برای برقراری مجدد سیستم تبدیل دلار به طلا به‌جایی نرسید و تاکنون به حیات خود ادامه داده است. در این سیستم ارزها به‌طور آزاد نوسان می‌کنند لذا آمریکا می‌تواند بدون در نظر گرفتن میزان ذخایر طلای خود، دلار جدید منتشر کند و ارزش دارایی‌های دلاری سایر کشورها را کاهش دهد. همچنین از آنجا که ارز غالب در تجارت فرامرزی دلار است و هر نقل‌ و انتقالی بر پایه دلار باید در سیستم مالی قانونگذاری‌شده توسط فدرال رزرو آمریکا انجام شود، این امکان برای آمریکا وجود دارد که نقل‌وانتقالات دلاری را کنترل کرده و حتی در مورد دارایی‌های دلاری سایر کشورها تصمیم‌گیری کند. اما از سال 1971 که نرخ برابری طلا و دلار لغو شد، کاهش ارزش دلار به‌طور مستمر ادامه یافت و باعث بروز واکنش‌های مختلف در قسمت‌های مختلف جهان به‌ویژه کشورهای شرق آسیا شد. لذا کشورهای آسه‌آن مقاوم‌سازی اقتصادی و مالی را در دستور کار قرار دادند.

در خصوص از بین رفتن سلطه جهانی دلار گفتگوی اختصاصی کرده ایم با دکتر مهدی کریمی تفرشی مدیرعامل و رئیس هیات مدیره صنایع غذایی گلها که با هم می بینیم.

دکتر مهدی کریمی تفرشی ، رئیس کارگروه کسب و کارهای جاده ابریشم سازمان ملل- یونسکو، رئیس هیات مدیره تعاونی تولید کنندگان محصولات غذایی کشور، رئیس هیات مدیره انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران، رئیس هیات مدیره مجتمع صنایع غذایی گلها و گروه صنعتی آل ام کا تی (MKT GROUP)، نائب رئیس هیات مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران، عضو هیات مدیره کانون انجمن های صنایع غذایی کشور و کارآفرین برتر جهان اسلام می باشد.

آینده اقتصاد ایران را با توجه به ایجاد واحد پولی مشترک بین کشورها چگونه ارزیابی می کنید؟

کشورها به این نتیجه رسیده اند که استفاده از دلار در تجارت های جهانی اقتصادشان را سال به سال ضعیف تر کرده و در عوض به اقتصاد آمریکا کمک می کند. تعریف واحد پولی مشترک بین کشورهای عضو بریکس در راستای حذف دلار از مبادلات اقتصادی و ایجاد یک ذخیره جدید ارزی است. استفاده از ارزهای ملی کشورها در مبادلات دو جانبه و چند جانبه برای کمرنگ کردن دلار از مبادلات می تواند فصل جدیدی را در آینده اقتصادی جهان رقم بزند. تضعیف ارزش دلار می تواند به نفع کشورهایی باشد که در حال حاضر توسط آمریکا تحریم شده اند که کشور ما یکی از آنهاست. گره خوردن اقتصاد ایران به دلار عامل مشکلات اقتصادی بسیاری از جمله تورم در کشور شده است. با بستن پیمان‌های پولی دو جانبه با کشورها می توان بند ناف مبادلات تجاری را از دلار

قطع کرد. این اتفاق اگر بدرستی رقم بخورد می تواند مسیری برای دور زدن تحریم ها و شکوفایی اقتصادی ایران در آینده باشد که البته قطعا باید ابتدا مشکلات داخلی اقتصاد ایران حل شود.

گروه «بریکس» نظم مالی جهانی را می تواند سرو سامان دهد؟

فرآیند حذف دلار از معاملات به صورت تدریجی انجام می‌گیرد و کشورها یکی پس از دیگری از به‌ کارگیری دلار در معاملاتشان دوری می‌کنند. البته ثبات پولی ارز انتخاب شده به جای دلار هم بسیار تعیین کننده است. این فرایند یک باره و به سرعت اتفاق نمی افتد زیرا واکنش بازار جهانی واکنش کندی خواهد بود. در بعد جهانی حذف دلار می تواند به فشار اقتصادی بر کشورهای غربی منجر شود و اروپا نیز به دنبال این مساله خواهد بود تا مبادلات خود را با یورو انجام بدهد.

آیا گروه بریکس موفق به فروپاشی نظم مالی غربی درجهان می شود؟

بریکس ۴۲ درصد از جمعیت جهان را در اختیار دارد و به این واسطه وزن قابل‌توجهی می‌تواند داشته باشد. با‌ این‌حال بریکس تنها ۲۳ درصد از حجم اقتصاد جهان را در اختیار دارد و سهم آن از تجارت جهانی تنها ۱۸ درصد است. از طرفی کشورهای عضو بریکس اختلافات بنیادینی با هم دارند که باید برطرف شود. راه‌اندازی یک ارز مشترک جدید، پیش‌نیاز جایگزین ساختن دلار است و تاسیس چنین ارزی، نیازمند استقرار یک بانک مرکزی جدید در ۵ کشور عضو این پیمان است. در میان ۵ کشور چین، هند، روسیه، برزیل و آفریقای ‌جنوبی، چین بزرگ‌ترین اقتصاد را دارد و بدون شک محور ارز جدید خواهد بود؛ با این حال به نظر نمی‌رسد چین و روسیه که رقبای استراتژیک به شمار می‌آیند به تاسیس یک ارز جدید با بانک مرکزی مستقر در چین رضایت دهند.

با حذف دلار بابت فروش نفت عربستان و جایگزین یوان چین چه برداشتی می توان داشت؟

قطعا کنار گذاشتن دلار از معاملات نفتی کشورهای بزرگ صادر کننده نفت می تواند بشدت به ارزش دلار و جایگاه آن در مبادلات تجاری دنیا آسیب بزند. اگر دیگر کشورها نیز از این الگو تبعیت کنند، آنگاه این موجب آسیب اقتصادی آمریکا خواهد شد.

به عنوان مدیر نمونه از طرف نمایندگی سازمان ملل در ایران فرض بر اینکه دلار کلا حذف و یوان چین جایگزین ارزی مشترک بین کشورها شود آیا تاثیری در روند تورم کشورهای جهان سوم از جمله ایران دارد؟

کاهش مبادلات دلاری به عنوان یک اقدام سیاستی خوب است، اما، با حذف دلار از معاملات تجاری ، مشکل روند نزولی ارزش پول کشور حل نمی شود. تا زمانی که میزان «تورم داخلی» بسیار بیشتر از «تورم خارجی» است، کاهش ارزش پول ملی نسبت به همه ارزهای جهان امری طبیعی خواهد بود. گره خوردن اقتصاد کشور به دلار در کنار تداوم تحریم ها، عارضه تورم است نه عامل تورم.

پیوستن قدرت های منطقه به گروه بریکس چگونه ارزیابی می کنید؟

با بیشتر شدن کشورهایی که دلار را از مبادلات خود حذف می کنند پنجره های جدیدتری برای ایران در راستای افزایش مبادلات اقتصادی از جمله صادرات و واردات گشوده خواهد شد.

به عنوان رییس هیات مدیره تعاونی تولیدکنندگان مواد غذایی هم صنف جایگزین شدن یوان را در صنعت غذا چگونه می بینید؟

تحریم‌های گسترده علیه روسیه، بسیاری از شرکت‌ها را از حضور در بازار این کشور بازداشته است. از طرفی روسیه یکی بازارهای مهم در صنعت غذاست، بویژه در زمینه محصول گندم. بنابراین با توجه به اینکه روسیه یکی از اعضای کلیدی بریکس است اجرای توافق بریکس می تواند باعث رونق صنعت غذا و تسهیل مبادلات تجاری با این کشور شود. ضمن اینکه حذف دلار از مبادلات تجاری صنعت غذا می تواند تا حدودی باعث کاهش تورم دراین صنعت شود و واردات مواد اولیه در صنعت غذا با سهولت بیشتری انجام شود. مشروط براینکه مشکل نقدینگی و مسائل ساختاری تولیدکنندگان در وهله اول حل شود.

دلار زدایی چه تاثیری در روند تحریم ها خواهد داشت؟

در صورتی که حذف دلار از مبادلات جهانی جدی شود، عملا بخشی از تحریم های ایران و روسیه نیز بی اثر خواهد شد و مبادلات تجاری برای ایران و روسیه و سایر کشورهای تحریم شده آسان تر از گذشته خواهد شد و حذف دلار به دلیل اینکه ایران عملا تحریم است به نفع ایران خواهد بود .